Το τελευταίο καιρό έχει ξεκινήσει στα Μέσα Ενημέρωσης μια τεράστια κουβέντα για τους αλλοδαπούς και την κατάλληλη αντιμετώπιση της πολιτείας απέναντί τους. Η παραμονή των αλλοδαπών στο κτήριο της Νομικής στην Αθήνα, η περίφημη ανέγερση τοίχους στον Έβρο για να αποτραπεί η είσοδος λαθρομεταναστών στη χώρα, έχει επαναφέρει στην επιφάνεια το ζήτημα του ρατσισμού: τι ονομάζουμε ρατσισμό; Πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε σε αλλοεθνείς; Και, κυρίως, πώς πρέπει να μάθουν οι επόμενες γενιές να συμπεριφέρονται σε αλλοεθνείς;
Στις 14 Σεπτεμβρίου της περασμένης χρονιάς διεξήχθη στη Βαρκελώνη μια πανευρωπαϊκή συνάντηση νέων, ηλικίας 17-25 ετών, υπό την αιγίδα της ΟΥΝΕΣΚΟ. Στην συνάντηση συμμετείχαν νεαρά άτομα, από πόλεις του «Ευρωπαϊκού Συνασπισμού Πόλεων Κατά του Ρατσισμού» (European Coalition of Cities Against Racism), μια συμμαχία πόλεων απ’ όλη την Ευρώπη, που έχουν σαν στόχο να προσφέρουν ενημέρωση και ερεθίσματα στους πολίτες για την καταπολέμηση ρατσιστικών φαινομένων. Σε αυτή την συμμαχία συμμετείχε και η Ελλάδα, εκπροσωπούμενη από την ΟΥΝΕΣΚΟ Σερρών. Είχα, λοιπόν, την τύχη και την τιμή να αποτελέσω μέρος αυτής της προσπάθειας και να ζήσω αυτή την, χωρίς υπερβολή, ανεκτίμητη εμπειρία· γιατί είναι πραγματικά ανεκτίμητη μια εμπειρία, όταν νιώθεις ότι συμβάλλει στην εξέλιξή σου σαν άνθρωπος.
Καταρχάς, γνωρίζεις ανθρώπους από διαφορετικές χώρες, που υπό άλλες συνθήκες πιθανόν να μην είχες την ευκαιρία να συναντήσεις ποτέ στη ζωή σου. Έπειτα, γνωρίζεις και την διαφορετική κοινωνική, πολιτιστική, εθνική τους νοοτροπία. Γιατί, δεν κάθεσαι απλώς δίπλα τους, αλλά τους ακούς και συζητάς, συμφωνείς και μερικές φορές διαφωνείς μαζί τους και εν τέλει, συμβιώνεις. Αυτή η καθημερινή συμβίωση στο πλαίσιο του συνεδρίου, είναι το σημαντικότερο «κλειδί» για να ανατραπούν τα εθνικά στερεότυπα και οι προκαταλήψεις και να πάρουν τη θέση τους η ευρύνοια και η κατανόηση, καθώς μόνο τότε θα γκρεμιστεί ο ρατσισμός που ο καθένας μας κουβαλά.
Διαβάζοντας κάποιος τις λέξεις «συνάντηση» ή «συνέδριο», ίσως φαντάζεται βαρετές ομιλίες, ανιαρές διαλέξεις και πολύωρες γενικόλογες κουβέντες· λάθος. Όλες οι ομιλίες και οι διαλέξεις που περιλαμβάνονταν στο πρόγραμμα της συνάντησης δεν αναλωνόταν σε μακροσκελείς αναλύσεις και θεωρητικολογίες, αλλά περιελάμβαναν ενεργό διάλογο μεταξύ των συμμετεχόντων. Επιπλέον, παρουσίαζαν αληθινά παραδείγματα ρατσισμού μέσα στην τοπική κοινωνία: πως έπρεπε να αντιδράσει η δημοτική αρχή μιας κωμόπολης της Καταλονίας, όταν πριν λίγα χρόνια εγκαταστάθηκε στο κέντρο της μια ομάδα κοινωνικά περιθωριοποιημένων τσιγγάνων; Γιατί οι κάτοικοι ενός μακρινού προαστίου της Βαρκελώνης αντέδρασαν έντονα όταν τα μέλη μιας τοπικής ινδουιστικής αίρεσης αποφάσισαν να γιορτάσουν μια σημαντική θρησκευτική τους επέτειο με εκδηλώσεις στην περιοχή; Διαμέσου τέτοιων παραδειγμάτων προκύπτει η συνειδητοποίηση των ρατσιστικών συμπεριφορών, καθώς αποσαφηνίζονται τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που οδηγούν σε τέτοιες συμπεριφορές.
Αλλά το πρόγραμμα δεν περιελάμβανε μόνο ομιλίες και συζητήσεις. Υπήρχαν και…παιχνίδια. Το κυνήγι θησαυρού στους δρόμους της Βαρκελώνης με αντικείμενο τις ενδείξεις καταπολέμησης ή προβολής του ρατσισμού στο κέντρο της πόλης, το ομαδικό παιχνίδι ερωτήσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών που περιστρέφεται γύρω από τον φυλετικό ρατσισμό, η διασκεδαστική ομαδική «τυφλόμυγα» που τονίζει την αξία της συνεργασίας, η κατασκευή μεγάλου υπαίθριου χάρτη σε κεντρικό πάρκο της πόλης αποτελούν, μεταξύ άλλων, δραστηριότητες του συνεδρίου που διασκέδαζαν και παράλληλα μετέδιδαν σημαντικά αντιρατσιστικά μηνύματα στους συμμετέχοντες.
Έτσι λοιπόν, αυτή η ολιγοήμερη εμπειρία καταφέρνει να ανοίξει τους ορίζοντες του μυαλού, καθώς προσφέρει γνωριμία με διαφορετικούς κόσμους, κοινωνίες και άτομα και πάνω απ’ όλα διδάσκει –όχι ψυχρά, μονολιθικά– τον σεβασμό στο διαφορετικό και το ξένο. Καλό είναι να το θυμόμαστε αυτό σε εποχές όπου οι αλλοδαποί και οι μετανάστες γίνονται θέμα συζήτησης. Γιατί, τελικά, κάνεις φίλους ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσας, χρώματος ή θρησκείας…
Πασχάλης Μαντζαρίδης
Στις 14 Σεπτεμβρίου της περασμένης χρονιάς διεξήχθη στη Βαρκελώνη μια πανευρωπαϊκή συνάντηση νέων, ηλικίας 17-25 ετών, υπό την αιγίδα της ΟΥΝΕΣΚΟ. Στην συνάντηση συμμετείχαν νεαρά άτομα, από πόλεις του «Ευρωπαϊκού Συνασπισμού Πόλεων Κατά του Ρατσισμού» (European Coalition of Cities Against Racism), μια συμμαχία πόλεων απ’ όλη την Ευρώπη, που έχουν σαν στόχο να προσφέρουν ενημέρωση και ερεθίσματα στους πολίτες για την καταπολέμηση ρατσιστικών φαινομένων. Σε αυτή την συμμαχία συμμετείχε και η Ελλάδα, εκπροσωπούμενη από την ΟΥΝΕΣΚΟ Σερρών. Είχα, λοιπόν, την τύχη και την τιμή να αποτελέσω μέρος αυτής της προσπάθειας και να ζήσω αυτή την, χωρίς υπερβολή, ανεκτίμητη εμπειρία· γιατί είναι πραγματικά ανεκτίμητη μια εμπειρία, όταν νιώθεις ότι συμβάλλει στην εξέλιξή σου σαν άνθρωπος.
Καταρχάς, γνωρίζεις ανθρώπους από διαφορετικές χώρες, που υπό άλλες συνθήκες πιθανόν να μην είχες την ευκαιρία να συναντήσεις ποτέ στη ζωή σου. Έπειτα, γνωρίζεις και την διαφορετική κοινωνική, πολιτιστική, εθνική τους νοοτροπία. Γιατί, δεν κάθεσαι απλώς δίπλα τους, αλλά τους ακούς και συζητάς, συμφωνείς και μερικές φορές διαφωνείς μαζί τους και εν τέλει, συμβιώνεις. Αυτή η καθημερινή συμβίωση στο πλαίσιο του συνεδρίου, είναι το σημαντικότερο «κλειδί» για να ανατραπούν τα εθνικά στερεότυπα και οι προκαταλήψεις και να πάρουν τη θέση τους η ευρύνοια και η κατανόηση, καθώς μόνο τότε θα γκρεμιστεί ο ρατσισμός που ο καθένας μας κουβαλά.
Διαβάζοντας κάποιος τις λέξεις «συνάντηση» ή «συνέδριο», ίσως φαντάζεται βαρετές ομιλίες, ανιαρές διαλέξεις και πολύωρες γενικόλογες κουβέντες· λάθος. Όλες οι ομιλίες και οι διαλέξεις που περιλαμβάνονταν στο πρόγραμμα της συνάντησης δεν αναλωνόταν σε μακροσκελείς αναλύσεις και θεωρητικολογίες, αλλά περιελάμβαναν ενεργό διάλογο μεταξύ των συμμετεχόντων. Επιπλέον, παρουσίαζαν αληθινά παραδείγματα ρατσισμού μέσα στην τοπική κοινωνία: πως έπρεπε να αντιδράσει η δημοτική αρχή μιας κωμόπολης της Καταλονίας, όταν πριν λίγα χρόνια εγκαταστάθηκε στο κέντρο της μια ομάδα κοινωνικά περιθωριοποιημένων τσιγγάνων; Γιατί οι κάτοικοι ενός μακρινού προαστίου της Βαρκελώνης αντέδρασαν έντονα όταν τα μέλη μιας τοπικής ινδουιστικής αίρεσης αποφάσισαν να γιορτάσουν μια σημαντική θρησκευτική τους επέτειο με εκδηλώσεις στην περιοχή; Διαμέσου τέτοιων παραδειγμάτων προκύπτει η συνειδητοποίηση των ρατσιστικών συμπεριφορών, καθώς αποσαφηνίζονται τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που οδηγούν σε τέτοιες συμπεριφορές.
Αλλά το πρόγραμμα δεν περιελάμβανε μόνο ομιλίες και συζητήσεις. Υπήρχαν και…παιχνίδια. Το κυνήγι θησαυρού στους δρόμους της Βαρκελώνης με αντικείμενο τις ενδείξεις καταπολέμησης ή προβολής του ρατσισμού στο κέντρο της πόλης, το ομαδικό παιχνίδι ερωτήσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών που περιστρέφεται γύρω από τον φυλετικό ρατσισμό, η διασκεδαστική ομαδική «τυφλόμυγα» που τονίζει την αξία της συνεργασίας, η κατασκευή μεγάλου υπαίθριου χάρτη σε κεντρικό πάρκο της πόλης αποτελούν, μεταξύ άλλων, δραστηριότητες του συνεδρίου που διασκέδαζαν και παράλληλα μετέδιδαν σημαντικά αντιρατσιστικά μηνύματα στους συμμετέχοντες.
Έτσι λοιπόν, αυτή η ολιγοήμερη εμπειρία καταφέρνει να ανοίξει τους ορίζοντες του μυαλού, καθώς προσφέρει γνωριμία με διαφορετικούς κόσμους, κοινωνίες και άτομα και πάνω απ’ όλα διδάσκει –όχι ψυχρά, μονολιθικά– τον σεβασμό στο διαφορετικό και το ξένο. Καλό είναι να το θυμόμαστε αυτό σε εποχές όπου οι αλλοδαποί και οι μετανάστες γίνονται θέμα συζήτησης. Γιατί, τελικά, κάνεις φίλους ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσας, χρώματος ή θρησκείας…
Πασχάλης Μαντζαρίδης
